Klaster czy konsorcjum eksportowe?

Klaster stanowi wsparcie dla wzrostu konkurencyjności gospodarczej

Klaster, w wymiarze gospodarczym, jest formą , która stanowi nowy impuls i pobudza gospodarczy rozwój, zarówno na szczeblu lokalnym oraz krajowym. Choć nie tak łatwo stworzyć warunki dla efektywnego funkcjonowania klastra, to jednak efekt synergii pozytywnych skutków jego funkcjonowania, jaki można uzyskać, jest ogromny. Dotyczy to zarówno firm należących do klastra, jak i otoczenia klastra. Istotnym jest to, że element klastra obok przedsiębiorstw, stanowią także instytucje wspierające, do których można zaliczyć:

• jednostki zajmujące się prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych,
• instytucje promujące oraz wspierające przedsiębiorczość i działalność gospodarczą,
• placówki naukowe (np. uniwersytety).

Taka wzajemna współpraca stwarza podatny grunt do wdrażania innowacyjnych rozwiązań, które podnoszą konkurencyjność przedsiębiorstw, tworzących klaster. Wynika to z tego, że generalnie klastry maja charakter technologiczny. Powstają, aby wdrażać nowe technologie czy też rozwijać istniejące. Ponadto dużym plusem klastra jest silniejszy głos (lobby) firm uczestniczących w jego ramach, niż głos tych samych firm działających z  osobna. To sprawia, że dużo łatwiej pokonać pewne przeszkody prawne czy też administracyjne poprzez klaster, niż działając w pojedynkę. Obecnie w Polsce funkcjonuje około 200 klastrów.

W przypadku klastra można wyróżnić trzy charakterystyczne cechy określające go, jako sposób współpracy oraz dające mu szanse zaistnienia. Należy do nich zaliczyć:

• konkurencyjność – w klastrze pełni rolę siły napędowej, dzięki której możliwy jest rozwój klastra i samych firm; paradoksalnie dzięki wzajemnej konkurencyjności wzrasta również konkurencyjność firm z  klastra względem firm będących poza nim;
• kooperacja – wzajemna współpraca w zakresie wspólnego celu – opracowania nowych technologii, zwiększenie produktywności’ wzajemna współpraca w zakresie wymiany informacji, wiedzy i doświadczenia pomaga w opracowaniu innowacji i wzrostu produktywności,
• koncentracja – występowanie firm z klastra w zbliżonej lokalizacji pomaga im w wymianie informacji, dostęp do kompetentnej siły roboczej.

Korzyści synergiczne, które odnotowują przedsiębiorstwa z klastra, są możliwe dzięki m. in. wystąpieniu wyżej wymienionych cech. Wśród rodzajów klastrów można znaleźć ich różne warianty, które różnią się między sobą sposobem zorganizowania i działania.

1. Klaster sieciowy –  nie występuje jeden centralny podmiot, wobec którego firmy mogłyby się skoncentrować; klaster ten jest tworzony głównie przez niewielkie firmy o jednakowym, bądź podobnym profilu wytwórczym.
2. Klaster satelitarny – dominacja liczebna małych firm oraz brak centralnego gracza, który mógłby pełnić rolę przewodnią.
3. Klaster koncentryczny – dominującą rolę odgrywają firmy duże wokół których następuje koncentracja małych firm, a formą powiązania jest łańcuch dostaw.

Klaster daje efekt synergii, zatem firmy osiągają więcej korzyści

Pozytywną stroną klastra sieciowego jest duża rywalizacja małych firm, co prowadzi do osiągnięcia znaczącej produktywności oraz daje szansę wdrażania innowacyjnych rozwiązań. Chociaż firmy ze sobą współpracują dla osiągnięcia wyznaczonych sobie celów, to jednak nadal ze sobą rywalizują. Ponadto firmy pod względem wytwórczym są elastyczne i maja zdolność dopasowania się do zmieniających się warunków produkcji. Mogą wykorzystać przewagę wynikającą z dostępu np. do odpowiedniej siły roboczej, niższych kosztów transportu. Z kolei w przypadku klastra koncentrycznego siła wiodącą są firmy duże. Klaster posiada elastyczność, a jego korzyści wynikają z uzyskania przewagi kosztowej.

Firma działająca w klastrze może również odnieść inne, wyżej nie wymienione korzyści np.

• obniżenie kosztów ponoszonych na marketing, dzięki promowaniu samego klastra,
• pozyskiwanie nowych technologii,
• poznanie lepszych sposobów organizacji pracy czy też innych działań związanych z przedsiębiorczością.

Klaster jest ciekawą formą współpracy. Sukces jego powodzenia zależy od różnych czynników. Przy odpowiedniej ilości firm oraz innych właściwych okolicznościach (ich koncentracja, położenia, współpraca z instytucjami zewnętrznymi) można dzięki jego elastyczności osiągnąć bardzo dużo korzyści wynikające z synergicznego efektu pomniejszych korzyści. Efekt synergii nie byłby możliwy gdyby te firmy działały oddzielnie, a ponadto nie współpracowały z ośrodkami badawczo-rozwojowymi czy naukowymi. Ten efekt synergii zostaje odnotowany w postaci wzrostu poziomu konkurencyjności firm wchodzących w jego skład oraz wzrostu poziomu innowacyjności oraz wdrażania nowych technologii. Te czynniki odnoszą się zarówno do regionu czy szczebla krajowego.

Warte podkreślenia jest to, że o ile klaster służy poprawie technologii firm będących w nim i konkurujących miedzy sobą. W momencie, kiedy klaster myśli o wspólnym eksporcie zawiera między sobą porozumienie czyli zakłada nie formalne konsorcjum eksportowe członków klastra. Zatem czym się różnić klaster od konsorcjum? Klaster działa w obrębie idei branżowej aby członkowie mogli rozwiązywać wspólne problemy związanych z ich branżą np. lobbowanie jakiegoś przepisów. Z kolei konsorcjum eksportowe to z kolei narzędzie mogące zwiększyć sprzedaż członków klastra/konsorcjum eksportowego na rynkach zagranicznych. Dużo jednak by o tym pisać dlatego ten temat zostanie poruszany w następnym artykule na naszym Serwisie